List... – wersja niepublikowana

Jedna z niepublikowanych wersji ilustracji do książki „Ręka umarłej” z przedrukiem autobiografizujących utworów obozowych Marii Zarębińskiej-Broniewskiej. Ilustracja została przygotowana do tekstu, który w tej edycji został opublikowany po raz pierwszy: listu Zarębińskiej-Broniewskiej do kuzynki, Jadwigi Henisz. Ukazane na rysunku swastyka III Rzeszy, gałązka żałobna, ruiny oraz symboliczne słońce i konstrukcja nowo wznoszonego budynku (symbolizująca odbudowę życia po wojnie) syntetyzują treść listu pisanego w czerwcu lub lipcu 1945 roku w Łodzi. Zarębińska-Broniewska relacjonowała w nim głównie własne losy po aresztowaniu jej przez Gestapo w kwietniu 1943 roku. List został (jak podano w książce) odnaleziony przez córkę Zarębińskiej, Maję (Marię) Zarębińską-Pijanowską, w 1969 roku. Wersja rysunku ostatecznie wybrana do druku została opublikowana na stronie 104, nad tekstem listu (wydrukowanego na stronach 104–119). Oryginału opublikowanej ilustracji nie było w archiwum Olgi Siemaszko. Różni się on od niniejszej pracy kilkoma nieznacznymi elementami, z których najważniejsze to: usytuowanie swastyki (na hełmie) i kształt gałązki. Na brzegach rysunku widoczny podrys kwadratu wyznaczającego linie zamknięcia kompozycji.

Przemysław Kaniecki