Donica ozdobna

Celadonem nazywa się zarówno rodzaj chińskiej ceramiki, jak i charakterystyczne dla niej szkliwo z domieszką tlenku żelaza, barwiącego wyroby na jasnozielono, oliwkowo lub szarozielono. W Chinach znany był przynajmniej od VII-VIII wieku i już wówczas eksportowany na obszary Azji Wschodniej oraz świata islamu.

Prezentowana kamionkowa, pokryta celadonem donica wykonana została w późnym okresie dynastii Ming (1368–1644), czyli w XVI wieku. Zdobiona jest trójstrefowym, ornamentem reliefowym rozdzielonym przez dwie dookolne listwy oraz trzema niewielkimi nóżkami w formie zwierzęcych łap. Górny i dolny pas zdobień pokrywają prawdopodobnie motywy, popularnej w kulturze chińskiej, peonii w postaci dorodnie rozwiniętych kwiatów. W środkowej części natomiast wzór przybiera formę młodych łodyg, liści i kwiatów tej samej rośliny, na które nałożono wypukłe linie w różnych sekwencjach, przedstawiające bāguà, czyli osiem podstawowych trygramów pochodzących z Yijing (Księgi Przemian).

Księga przemian to jeden z najstarszych chińskich tekstów kosmologiczno-filozoficznych, kanonicznych dla taoizmu i konfucjanizmu. Pochodzenie ośmiu starożytnych trygramów wróżebnych wiąże się z legendarnym władcą Fuxi z III tysiąclecia przed naszą erą, któremu ukazały się, kiedy kontemplował wzory na skorupie żółwia. Każdy trygram (gua) składa się z kombinacji trzech linii: przerwanych w środku – symbolizujących yin lub ciągłych – symbolizujących yang. Późniejsi interpretatorzy przypisali każdemu znakowi konkretny element przyrody, cechę umysłu, osobowość, stronę świata, czy rolę rodzinną – dając podstawy filozoficznego i wróżebnego systemu o uniwersalnym zastosowaniu. Trygramy umieszczano na ubiorach wojskowych i religijnych przywódców, noszono jako talizman, często też występują na zdobieniach chińskiej ceramiki.

Katarzyna Findlik-Gawron