Kantharos czarnofirnisowany

10.3 średn. bez uchwytów

Kubek z dwoma uszkami umieszczony na niskiej stopce, który należy do szerokiej grupy naczyń o różnych kształtach służących w Starożytnej Grecji do picia wina. Zabytek wilanowski wykonano z czerwonawej gliny, jednak jej kolor na niemal całej powierzchni skrywa warstwa czarnego firnisu (pokostu). Szczęśliwie kubek zachował się do naszych czasów w całości (z jednym tylko ubytkiem przy brzegu). Został ozdobiony dekoracją wyciskaną – dwoma pasami palmet – jednego z najpopularniejszych ornamentów w sztuce Starożytnej Grecji.

Jak wytwarzano tego typu naczynia? Najpierw pożądany kształt wytoczono na kole garncarskim, doklejając później uchwyty. Po lekkim przeschnięciu za pomocą stempli wyciśnięto na jego powierzchni dekorację. Następnie całość naczynia pokryto firnisem (nazywanym także pokostem), czyli delikatną, specjalnie przygotowaną i oczyszczoną glinką bogatą w żelazo. Jednak czarny kolor pojawiał się dopiero po wypale w piecu, przed wypałem glina miała najprawdopodobniej kolor czerwonawy. Tak przygotowane przedmioty wkładano do pieca opalanego drewnem. Najpierw naczynie wypalano w atmosferze z dostępem tlenu, a po osiągnięciu odpowiedniej temperatury odcinano jego dopływ (zamykając otwory pieca i być może dokładając mokrego drewna), dzięki czemu zawarte w wierzchniej glince tlenki żelaza ulegały redukcji i zmieniały kolor z czerwonego na czarny. Glinka ta także lekko się nadtapiała – nadając naczyniom charakterystyczny, satynowy połysk, który na zabytku wilanowskim możemy podziwiać do dziś.

Agnieszka Żuber, na podstawie badań W. Dobrowolskiego

„Wazy Greckie Stanisława Kostki Potockiego”, Warszawa 2007.