3 fenigi (witen)

Na Pomorzu szwedzkim w okresie panowania Gustawa IV Adolfa (1778–1837) w obiegu były obce pieniądze oraz stare, miedziane 3-fenigówki (witeny), wybite w 1776 r. w Stralsundzie. Formalnie rząd prowincjonalny wydał zgodę na obieg 2/3 talara, bitych w innych państwach niemieckich, według 12-talarowej stopy lipskiej. W Rzeszy była to stopa uznana za państwową i przyjęła się m.in. w Saksonii, Brandenburgii i Brunszwiku.

Pomimo tych regulacji, z czasem na Pomorzu zaczęło brakować drobnych monet. W 1792 roku podjęto decyzję o wybiciu kolejnej serii miedzianych monet o nominale 3 fenigów. Za produkcję odpowiedzialny był rządowy radca Adolf Friedrich von Olthof (1718–1793), który dysponował stemplami i prasą walcową z okresu dzierżawy mennicy królewskiej podczas wojny siedmioletniej (1757–1762). Na mocy porozumienia z rządem wyemitował miedziane monety na stopę 160 sztuk z funta miedzi (około 468 g) w kwocie 2000 talarów. Do obiegu trafiło 384 000 sztuk miedzianego bilonu, co na krótko poprawiło sytuację w drobnym handlu. Monety bito według starego wzoru z 1776 roku, z herbem Pomorza na awersie i  oznaczeniem nominału na odwrocie.

Brak symboliki monarszej na stemplach mógł być świadomym zabiegiem odcięcia się Korony od tych pozbawionych oficjalnego kursu miedziaków. Z drugiej strony gryf był ważnym symbolem Pomorza i prawdopodobnie miał ułatwić obieg stralsundzkich 3-fenigówek.

Po śmierci hrabiego Olthofa w 1793 roku mennicę zamknięto. Pod rządami Gustawa IV Adolfa doszło jeszcze do dwóch takich miedzianych emisji, w 1806 i 1808 roku, po czym mennicę królewską w Stralsundzie ostatecznie zamknięto.

Genowefa Horoszko