10 marek

Do kategorii Großnotgeldów, dużych pieniędzy zastępczych, charakterystycznych dla III okresu w dziejach niemieckiego pieniądza zastępczego (1918–1921), zalicza się bony o wartości od 1 do 100 marek. Wzrastające nominały kolejnych emisji wynikały z inflacji. Niestety, dotychczasowa produkcja środków płatniczych nie była w stanie zaspokoić stale rosnącego zapotrzebowania i obrotowi pieniężnemu groziła zapaść. Zezwolenie na druk bonów wartości 5, 10 i 20 marek otrzymały więc lokalne administracje.

Stało się to na wyraźną i bezprecedensową prośbę Banku Rzeszy. Podczas I wojny światowej bowiem, kiedy pojawiły się pierwsze pieniądze zastępcze, władze centralne jedynie je tolerowały, nigdy nie wydając oficjalnej zgody na produkcję.

Magistrat Kołobrzegu wprowadził do obiegu bony o nominałach 5 i 10 marek o dość ubogiej grafice, kontynuując prostą stylistykę funkcjonujących w latach 1914–1921 małych pieniędzy zastępczych (Kleingeldscheine), które początkowo zawierały jedynie minimum informacji potrzebnych użytkownikowi. Jednym z podstawowych elementów była jednak pieczęć instytucji lub osoby przyjmującej na siebie zobowiązanie wykupienia bonu. W przypadku emisji kołobrzeskich był to albo magistrat, którego dwa rodzaje pieczęci spotyka się na bonach wartości 5 marek, albo kasa miejska sygnująca bony o nominale 10 marek. Nowością był natomiast poddruk – od zielonego do oliwkowego na bonach 5–markowych i od czerwono-fioletowego do brązowo-pomarańczowego na 10–markowych – imitujący powszechną na banknotach siatkę giloszową, utrudniającą ich fałszowanie. Występuje w połączeniu z herbem miejskim, który w założeniu miał znajdować się w centralnej części bonu. Jest jednak zawsze przesunięty w górę lub w dół i przecięty w połowie w wyniku błędu w rozplanowaniu arkusza drukarskiego.

Mieszko Pawłowski