Bilet skarbowy - 500 złotych polskich

Potrzeby czasu wojny zmuszały Najwyższego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej oraz Radę Najwyższą Narodową do prowadzenia operacji finansowych na szeroką skalę. Poszukiwanie środków do prowadzenia kosztownej wojny wymagało operowania znacznymi kwotami. Ten wzgląd zadecydował o potrzebie wprowadzenia do obiegu biletów skarbowych o wysokich nominałach. Ponieważ miały zaspokajać potrzeby rynku wewnętrznego, nie drukowano ich w dużej ilości. Jednym z najwyższych nominałów wyemitowanych przez Dyrekcję Biletów Skarbowych był bilet pięćsetzłotowy. Wydrukowano ich zaledwie pięćset i była to najmniej liczna edycja spośród wszystkich pieniędzy papierowych, jakie ukazały się w okresie insurekcji kościuszkowskiej. W związku z tym jest to obecnie bardzo rzadki obiekt kolekcjonerski. Z powodu wydrukowania niewielkiej liczby egzemplarzy wszystkie wypuszczono w ramach jednej serii oznaczonej literą A. Sytuacja taka powtórzyła się wyłącznie w przypadku biletów tysiączłotowych, które również wyemitowano w ramach jednej serii. W pozostałych przypadkach były to emisje wieloseryjne, nie licząc biletów pięcio- i dziesięciogroszowych, które, choć drukowane w dużych ilościach, wypuszczono bez oznaczenia serii.

Bilety pięćsetzłotowe – podobnie jak inne – wśród zabezpieczeń przed fałszerstwem posiadały między innymi indywidualne numery wpisywane ręcznie podczas ich wydawania. Z racji tego, że wyemitowano tylko pięćset egzemplarzy, nadane im numery mają od jednej do trzech cyfr. Muzeum posiada w swych zbiorach tylko jeden egzemplarz biletu pięćsetzłotowego z naniesionym numerem 486. Oznacza to, że należał do piętnastu ostatnich biletów wydanych odbiorcom, przez co pozostawał w obiegu krócej niż bilety o niższych numerach. Być może ten fakt zadecydował o dość dobrym stanie zachowania obiektu, który w ramach zabiegów konserwatorskich podklejono na rewersie bibułką.

Bilet wydrukowano na dość grubym papierze barwionym na kolor ceglasty z różowym odcieniem. Trzy najwyższe nominały biletów skarbowych: stu-, pięćset- i tysiączłotowe w dolnej części noszą podpisy tych samych komisarzy, to jest J. Gaczkowskiego, J. Kleka i A. Michałowskiego, co wyróżnia je od nominałów niższych, gdzie skład komisarzy był różny, w zależności od wartości biletu, a w przypadku pięciozłotówek także w zależności od serii.

Leszek Poniewozik