Jednorożec
rysunek
2016
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Przyczajone w zakamarkach przedmiotów, ukryte w dekoracjach, wyobrażone i wyśnione w różnych zakątkach świata i kultur. Przedstawiamy najciekawsze straszydła, niesamowite i dziwne stworzenia, które teraz mieszkają w muzeach i czekają na ich ponowne odkrycie.
Jednorożce można znaleźć w wielu opowieściach i mitach z różnych części świata. Jako pierwsi opisali je Starożytni Grecy, nie jako część ich mitologii, ale historycznych opisów przyrody! Byli przekonani, że żyją w Indiach – odległym i bajecznym dla nich świecie. W kulturach europejskich często przedstawiane jako białe konie z jednym prostym lub spiralnie skręconym rogiem na czole. Wiele legend mówi, że krew i róg jednorożca mają moc leczenia ran i chorób oraz neutralizowania trucizny.
Jednorożec jako symbol może mieć wiele znaczeń w zależności od kultury i kontekstu.
W religii chrześcijańskiej symbolizuje czystość i niewinność, w kulturze żydowskiej może oznaczać człowieka sprawiedliwego lub być znakiem zbawienia. W kulturze popularnej do dziś zajmuje ważne miejsce jako symbol fantastycznego świata czy rzadkości.
W dekoracjach tego dalekowschodniego naczynia, służącego do spalania kadzidła, kryje się wiele niezwykłych stworzeń. Na przykład jego przykrywka zakończona jest figurą zwierzęcia trochę przypominającego jednorożca, a trochę smoka. To Qilin, stworzenie-hybryda, znane w Chinach i innych kulturach Wschodniej Azji. Hybrydy to stwory “złożone” z różnych części zwierząt, a czasem i człowieka. I tak Qilin zamieszkujący tę kadzielnicę złożony jest z głowy smoka z jednym rogiem, tułowia konia pokrytego rybimi łuskami, kopyt wołu i ogona lwa! W różnych okresach Qiliny były przedstawiane trochę inaczej. Bywało, że posiadały jeden, dwa, a czasem nawet trzy rogi.
Pojawienie się Qilina uważane było za dobry znak.
Ukazywał się on tylko tam, gdzie panowała harmonia, a ludzie żyli uczciwie. Symbolizuje dobre rządy i mądrego władcę.
Gryf to kolejny fantastyczny stwór-hybryda, skrzydlaty lew o głowie i szponach orła. Najstarsze jego wyobrażenia pochodzą z terenów Mezopotamii i Egiptu i mają ponad 5 tysięcy lat! Występuje też w mitach greckich jako opiekun podziemnego skarbu Apollina – boga piękna i opiekuna sztuk.
W tradycji żydowskiej często obecny jest na przedmiotach w synagogach – jak w tym wypadku – na mosiężnej tablicy sziwiti.
Tablica sziwiti umieszczana była zazwyczaj nad pulpitem kantora w synagodze. Nazwa pochodzi od cytatu z Psalmu 16,8, w języku hebrajskim zaczynającego się od słowa „Sziwiti” czyli „Stawiam zawsze Pana przed sobą”.
W końcu XI wieku lub też na początku wieku XII wizerunek gryfa pojawił się na Pomorzu Zachodnim. Książęta z rodu Gryfitów, którzy tu władali aż do XVII wieku, uczynili kroczącego gryfa godłem swojej krainy. Potem gryf pojawiał się na monetach, chorągwiach rycerzy pomorskich i w herbach rodów, np. Branickich. Dziś występuje nie tylko w herbach wielu pomorskich miast, ale również w ich nazwach, na przykład: Gryfino, Gryfice, Greifswald.
O ile gryf, ze swoim ostrym dziobem i szponami, jest raczej groźnym stworzeniem, to nie da się stwierdzić z całą pewnością, że jest zły. Co innego w przypadku tego potwora szczerzącego zęby w szyderczym uśmiechu. Przytrzymuje on za kaptur mnicha, który, najwyraźniej przerażony, usiłuje uciec. To czart lub czort, znany z dawnych wierzeń słowiańskich jako demon zła. Później, w religii chrześcijańskiej zwany diabłem. Według różnych przekazów ten pół człowiek, pół kozioł zamieszkiwał bagna, lasy i okolice rzek. Ludzi zwykle gnębił, zsyłał na nich choroby i namawiał do złego.
Czarcie głazy
Niektórzy twierdzą, że oznaką jego niszczycielskiej działalności są do dziś czarcie głazy – wielkie, porzucone samotnie kamienie, które zdają się nie pasować do otoczenia, jakby ktoś celowo je tak cisnął…
Już na pierwszy rzut oka widać, że to okrutne i dzikie zwierzę. Może wrażenie to wywołuje, oprócz ogromnych pustych oczu i otwartego pyska, jego nieokreśloność, która nie pozwala przypisać mu cech i zachowań znanych nam gatunków zwierząt? Okazuje się, że dla historyków sztuki ta figurka także stanowi nierozwikłaną dotychczas zagadkę...
To jeden z tych potworów, którego nikt nie chciałby spotkać na swojej drodze, a nawet wyśnić nocą!
Demoniczny smok przedstawiony przez Jana Rembowskiego, malarza tworzącego w Warszawie na początku XX wieku, raczej nie wpisuje się w typowe wyobrażenie tego stwora, za to nawiązuje do znanej opowieści o św. Jerzym. Pochodzi ona ze Złotej legendy – jednej z najczęściej publikowanych i czytanych ksiąg w średniowieczu. Według legendy, niedaleko miasta Silene, przy źródle wody, zamieszkał smok. Mieszkańcy, by móc korzystać z wody, składali mu ofiarę z owcy, a jeśli jej nie mieli poświęcali jedną z młodych dziewczyn, wybierając ofiarę przez losowanie. Pewnego razu losowanie wskazało księżniczkę, córkę władcy. W ostatniej chwili, gdy już miała zginąć, pojawił się jednak św. Jerzy na koniu. Zabił smoka i uratował księżniczkę, a wdzięczni mieszkańcy przyjęli wiarę chrześcijańską. Co ciekawe, istnieje też damski odpowiednik tej legendy, gdzie to św. Marta pokonuje smoka.
W chrześcijaństwie smok uosabia zazwyczaj zło, utożsamiany jest z diabłem, grzechem, chaosem czy pogaństwem.
Jednak to fantastyczne stworzenie występuje w licznych mitach i legendach na całym świecie i bywa też przedstawiany pozytywnie.
Chińskim smokom przypisuje się bogate, pozytywne znaczenie. W mitologii chińskiej smoki mają odmienną od europejskiej symbolikę, pełnią funkcję ochronną i opiekuńczą. Symbolizują dobrobyt i szczęście, a także bóstwo deszczu. Są więc stworami, ale nie potworami. Co ciekawe w potocznym języku chińskim smokami określa się bardzo utalentowanych ludzi.
Jeden z nich opleciony jest wokół szyi tego wazonu!
Zestawienie najciekawszych stworów i potworów zamieszkujących muzea kończy ta niezwykła figurka. Groteskowa postać o płynnych kształtach i tanecznym ruchu wyrzeźbiona została z korzenia drzewnego, zaś podstawa, na której stoi, to fragment nieobrobionego korzenia. Rzeźbienie w drewnie korzeni jest tradycyjnym rzemiosłem w Chinach, znanym od stuleci. Rzeźbiarz stara się wykorzystać naturalne i niepowtarzalne kształty i fakturę tego materiału.
Jak się pewnie domyślasz, dostrzeżenie w korzeniu czegoś więcej niż kawałka drewna to nie lada wyzwanie! Podejmiesz je?
Symbol – pojęcie, przedmiot, zwierzę itp., które mają jedno znaczenie dosłowne i różną liczbę znaczeń ukrytych
Legenda – opowieść o bohaterach lub wydarzeniach historycznych, nasycona jednak fantastycznymi motywami. Zwykle długo przekazywana tylko ustnie, potem utrwalana na piśmie. Najbardziej znane legendy dotyczą świętych
Mit / Mitologia – opowieść lub zbiór opowieści o bóstwach i istotach nadprzyrodzonych, która w pewien sposób tłumaczy świat
Herb – godło państwa, miasta lub instytucji, także dziedziczny znak rodowy szlachty. Herby nadawane są po dziś dzień
Groteskowy – przejaskrawiony, przesadny, dziwaczny, komiczny
Znaleziono 9 obiektów
nieznany
Muzeum – Zamek w Łańcucie
nieznany
XIX/XX wiek
Muzeum – Zamek w Łańcucie
nieznany
XIX/XX wiek
Muzeum – Zamek w Łańcucie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna
0/500
Używamy plików cookie, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Plikami cookie możesz zarządzać, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki internetowej. Więcej informacji w Polityce prywatności.
Używamy plików cookie, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Plikami cookie możesz zarządzać, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki internetowej. Więcej informacji w Polityce prywatności.
Zarządzaj plikami cookies:
Ten rodzaj plików cookies jest niezbędny do funkcjonowania serwisu. Możesz zmienić ustawienia swojej przeglądarki tak, aby je zablokować, jednak strona nie będzie wtedy działała prawidłowo.
WYMAGANE
Służą do pomiaru zaangażowania użytkowników i generowania statystyk na temat serwisu w celu lepszego zrozumienia, jak jest używany. Jeśli zablokujesz ten rodzaj cookies nie będziemy mogli zbierać informacji o korzystaniu z serwisu i nie będziemy w stanie monitorować jego wydajności.