Szeląg (gruby fenig)

Stralsund jako jedyne miasto pomorskie od 1325 roku dysponowało wieczystym przywilejem menniczym, który gwarantował mu pełnię praw menniczych, włącznie z własnym rodzajem emisji, stopy i wyobrażeń na stemplu. W późnym średniowieczu miasto zawierało liczne związki monetarne z innymi pomorskimi miastami i książętami w celu prowadzenia wspólnej polityki monetarnej. Do obiegu wprowadzono grubsze gatunki monet, takie jak witeny i szelągi, dawniej zwane grubymi fenigami (Grosspfennige).

Pierwsze stralsundzkie szelągi pojawiły się około 1416 roku i szybko zniknęły z obiegu. Były to ciężkie, ponad 2-gramowe okazy bite z dobrego 10,5-łutowego srebra próby 656/1000. Po jednej stronie miały grot strzały i napis odnoszący się do nazwy: MONETA SVNDEN, a po drugiej krzyż równoramienny i sentencję religijną: DEUS IN NOMINE TV. W 1428 roku wznowiono emisję szelągów po zawarciu przez Stralsund umowy z czterema pomorskimi miastami – Greifswaldem, Anklam, Demminem i Szczecinem – do której przystąpili również książęta: Kazimierz V szczeciński, Warcisław IX wołogoski i Barnim VIII bardzki. Było to drugie podejście do emisji tych jednostek, przy którym zachowano ten sam wygląd monet, ale wprowadzono niższy standard kruszcowy i metrologiczny. Zgodnie z umową, mającą obowiązywać przez pięć lat, nowe szelągi o masie 1,5 g bito ze stopu zawierającego 7¾ łuta srebra, próby 484/1000.

Po pięciu latach cztery miasta zaodrzańskie, już bez Szczecina, podpisały umowę na kontynuowanie emisji lekkich szelągów według dotychczasowych zapisów. Monety te w obiegu odegrały znaczącą rolę, a kilkanaście notowanych odmian świadczy o intensywnej produkcji trwającej do 3. ćwierci XV wieku. 

Genowefa Horoszko