Witen

Losy mennictwa stralsundzkiego w późnym średniowieczu związane były z polityką głównych miast hanzeatyckich takich jak Lubeka i Hamburg, które w rejonie Bałtyku dążyły do uzyskania monopolu menniczego. Za ich sprawą w obiegu pojawiły się grubsze jednostki monetarne – witeny i szelągi, bite według tego samego standardu i wzoru stempla. Około 1365 roku Lubeka rozpoczęła emisje witenów o masie około 1,3 g z przedstawieniem symbolu miasta na awersie i krzyża greckiego na rewersie. Na przełomie XIV i XV wieku była to, bez wątpienia najpowszechniejsza waluta w basenie Bałtyku, naśladowana przez największe miasta pomorskie. Kopiowane były tylko wyobrażenia, natomiast w zakresie metrologii stosowano wyraźnie lżejszą stopę. Wczesne pomorskie witeny ważyły około 1 g, ale pod koniec XIV wieku ciężar ich mieścił się w przedziale 0,9–0,7 g. Początkowo w obrocie miały wartość czterech denarów lubeckich, lecz z powodu pogarszającej się jakości, na początku XV wieku zdewaluowane zostały do trzech denarów. Na wielu widnieją kontrasygnatury dużych miast hanzeatyckich. Z powodu braku dat na stemplach, chronologia witenów opiera się na kontekście i datowaniu znalezisk, w jakich je odkryto.

Na stralsundzkich witenach w zakresie przedstawień dominuje motyw strzały i krzyża. Różne odmiany i emisje odróżniają zaś od siebie drobne znaki dodatkowe umieszczane między ramionami i na środku krzyża: małe groty strzał, krzyżyki lub rozetki. Najstarsze witeny stralsundzkie datowane są na lata 1367–1368 i pod względem standardu najbliżej im do lubeckich. Prezentowany egzemplarz pochodzi z pierwszej emisji i należy do najcięższych znanych nam okazów. Awers monety zarówno w symbolu, jak i nazwie odnosi się do miasta, rewers zaś w całości ma charakter religijny. W legendzie pojawił się cytat biblijny (Psalm 54:3) – analogiczny do tego typu zwrotów stosowanych na monetach wielu miast hanzeatyckich.

Genowefa Horoszko