Mahākāla depczący po ciele Ganeśy

Sześcioramienna, niebieska postać na tle płomiennej mandali w centrum prezentowanej thanki to Mahākāla (Wielki Czas, Który Wszystko Pochłania), uznawany za gniewną manifestację Awalokiteśwary – bodhisattwy współczucia i miłosierdzia. W buddyzmie tybetańskim to najpotężniejszy ze strażników dharmy (sanskryt dharmapala), których groźny wygląd ma odstraszać wrogów tej religii. Przedstawiono go z licznymi atrybutami. Korona z pięciu czaszek (sanskryt pancakapala) reprezentuje przemianę w pięć mądrości pięciu negatywnych emocji ludzkiej natury: złości, chciwości, zawiści, ignorancji, dumy. Długa, sięgająca kostek girlanda ze ściętych ludzkich głów (sanskryt muṇḍamālā, kapālamala) symbolizuje zdolność Mahākāli do pokonania wszelkich przeszkód na drodze do oświecenia. W dłoniach ściska różne przedmioty o symbolicznym znaczeniu. Okrągły różaniec z czaszek i trójząb w dwóch górnych reprezentują aspekt niszczycielski i ascetyczny. W środkowych dłoniach ma obrzędowy bębenek damaru i nadprzyrodzoną broń: pętlę służącą do skrępowania negatywnych sił. Mały ręczny nóż w kształcie półksiężyca – kartika i naczynie z ludzkiej czaszki – kapala – wypełnione ludzkimi organami w dolnych rękach Mahākāli oznaczają nietrwałość ludzkiego ciała i życia.

Stojąca postać gniewnego Awalokiteśwary depcze po ciele słoniogłowego Ganeśy, który zarówno w buddyzmie jak i hinduizmie jest znany z usuwania przeszkód z drogi prowadzącej do oświecenia, jednak w tym przypadku jest personifikacją trudności na tejże drodze.

Wokół głównych bohaterów zaprezentowano pięć pomniejszych postaci wyglądem przypominających Mahākālę. W obłokach widoczny jest też, górujący nad pozostałymi postaciami, nauczyciel szkoły Nyingma – najstarszej szkoły buddyjskiej w Tybecie.

Katarzyna Findlik-Gawron