Rodzina Marii

Przedstawienie Wielkiej Rodziny Marii to motyw popularny w sztuce późnego średniowiecza, zwłaszcza na obszarze dzisiejszych północnych Niemiec. Źródłem przedstawień trzech pokoleń rodziny Marii z Nazaretu są przede wszystkim apokryfy oraz średniowieczne legendy, popularyzujące wierzenia ludowe dotyczące rodziców Marii.

Fragmentarycznie zachowana płaskorzeźba, z typowym wariantem tej ikonografii, stanowiła niegdyś centralną kwaterę ołtarza św. Rodziny w kościele w Krumminie na wyspie Uznam. Główna bohaterka sceny, św. Anna – matka Marii i babcia Jezusa została wyeksponowana przez zwiększenie proporcji. Po jej prawej stronie znajduje się druga z centralnych postaci – Maria, córka z pierwszego małżeństwa Anny z Joachimem, matka Jezusa. Po bokach ukazane zostały jej córki z drugiego i trzeciego małżeństwa, związków zawartych po śmierci kolejnych mężów: Maria Kleofasowa i Maria Salome – siostry Marii i ciotki Jezusa. Powyżej przedstawieni zostali mężowie kobiet, jednak ze względu na uszkodzenie części z wizerunkiem Marii Salome widoczni są jedynie Joachim, Kleofas i Alfeusz. Na kolanach i u stóp siedzących niewiast beztrosko bawią się ich dzieci, a wśród nich centralnie usytuowany nagi Jezus balansujący na kolanach matki i babki oraz późniejsi apostołowie i towarzysze Jezusa.

Dzięki elementom stroju zgodnym z modą początku XVI wieku, dziecięcym zabawkom – jak konik na kiju w rękach św. Jakuba Mniejszego, czy pełnej miłości i troski pogodnej atmosferze rodzinnej wspólnoty, przedstawienie Rodziny Marii ma charakter rodzajowy i dydaktyczny. Bohaterowie historii Zbawienia stają się w ten sposób wzorcem zachowań społecznych dla późnośredniowiecznej rodziny mieszczańskiej.

Kompozycja płaskorzeźby z Krummina nawiązuje do dzieł niderlandzkich oraz grafik niemieckiego mistrza Martina Schongauera (około 1450–1491). Łagodne w wyrazie wizerunki postaci oraz precyzyjnie opracowane szczegóły eleganckich sukien i nakryć głowy świadczą o nieprzeciętnych umiejętnościach twórcy ołtarza, nieznanego z imienia mistrza działającego w Stralsundzie na początku XVI wieku.

Poza omawianą kwaterą zachowały się jeszcze trzy boczne przedstawienia ołtarza z Krummina: Zwiastowanie, Adoracja dzieciątka i Obrzezanie – wszystkie prezentowane są na wystawie stałej Misterium Światła. Sztuka średniowieczna na Pomorzu.

Kinga Krasnodębska