Hertha w czerwonym szalu

Młoda kobieta na portrecie to żona malarza Hertha, która była ulubioną jego modelką. Siedząca postać została przedstawiona w swobodnej pozie. Głowa lekko zwrócona ku prawemu ramieniu, z rozchylonymi czerwonymi wargami, na których igra uśmiech. Uśmiech tylko ust, bo oczy spoglądają poważnie. Lewą rękę opiera o podłokietnik przykryty poduszką, w prawej tkwi purpurowy pąk róży opuszczony ku dołowi. Pomiędzy rękami otwarta ilustrowana książka. Hertha ubrana jest w letnią, jedwabną suknię odsłaniająca ramiona w jasnoróżowym kolorze z delikatnym kwiatowym deseniem. Nosi pojedynczy sznur pereł widocznych spod luźno owiniętego wokół szyi czerwonego szala z jedwabnej gazy, który opadając końcami na plecy spowija także lewe przedramię. Modelunek ciała jest bardzo staranny, natomiast twarz, suknia oraz tło potraktowane zostało bardziej swobodnie. Tło jest nieoczywiste, płynne, bez konturów, utrzymane w zgaszonych błękitach i szarości. Tonacja obrazu pastelowa. Różowozłotą karnację ciała modelki podkreśla rdzawa czerwień szala i ust oraz kolor płatków kwiatu.

Portret został namalowany Houston w 1958 roku i jak wszystkie obrazy Czedekowskiego ma starannie dobraną przez artystę ramę. To charakterystyczne dla malarza, który tworzył już w ramie wcześniej dobranej. Nie robił szkicu ołówkiem ani węglem wprost na płótnie, przygotowywał go wcześniej w małym formacie, farbą olejną, na tekturze. Natomiast formę i treść na płótnie budował od razu kolorem.

Bolesław Jan Czedekowski (1885-1969) polski malarz, urodzony w Wojniłowie we wschodniej Galicji. Studiował w  wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych, później był uczniem profesora Kazimierza Pochwalskiego oraz Heinricha von Angelego, dwóch znakomitych portrecistów. Swoją pierwszą pracownię otworzył w Wiedniu i z tym miastem był chyba najbardziej związany w okresie wczesnej działalności artystycznej. Tu także mieszkał w czasie I wojny światowej zyskując powoli uznanie za portrety arystokratek i żon wyższych oficerów. Swoje prace wystawiał w Wiedniu, Paryżu, Warszawie i Krakowie nie zyskując w Polsce początkowo zbyt pochlebnych opinii. Po II wojnie światowej wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, a w latach 60-tych powrócił do Wiednia i tu zmarł 8 lipca 1969 roku. Pochowany został w Lofer koło Salzburga. Był dwukrotnie żonaty – pierwszy związek z Wiedenką Eugenią Nell zawarł w 1913 roku i doczekał się córki Heleny. Jako wdowiec poznał Herthę Aujezdecky, która została jego drugą żoną i po śmierci artysty ofiarodawczynią licznych płócien zgromadzonych w łańcuckim muzeum.

Dorota Błoniarz