Spuścizna Olgi Siemaszko z d. Binder Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Na kolekcję Olgi Siemaszko składają się jej fotografie powojenne i prace przygotowane do wydawnictwa ,,Ręka umarłej'' (1971) z obozową prozą i poezją Marii Zarębińskiej-Broniewskiej i Władysława Broniewskiego. Olga Siemaszko nie ujawniała po wojnie publicznie swoich korzeni żydowskich, nie podejmowała też w swojej twórczości tematyki żydowskiej ani zagładowej. ,,Ręka umarłej'' to prawdopodobnie jedyny projekt, w którym odnosi się do bezpośrednio do II wojny światowej i Zagłady, ilustrując autobiografizujące utwory Zarębińskiej-Broniewskiej, więźniarki Auschwitz (powstałe skądinąd również w samym obozie w okresie uwięzienia), i odnoszące się do nich wiersze Broniewskiego. Olga Aleksandra Siemaszko pochodziła z Krakowa, była córką Abrama Joska Bindera i Frajdy z d. Glasscheib (ur. 1879, córki Pinkasa Leibela i Lai Glasscheibów), miała brata Ernesta Jerzego Bindera (ur. 1907, jego losów nie znamy). W trakcie wojny ukrywała się na południu Polski, pomagał jej mąż, Andrzej Siemaszko, który zmarł, mając niespełna 30 lat, w 1942 r. (ur. 1913). Po wojnie zajmowała się głównie ilustracją dla dzieci, była jedną z najważniejszych polskich twórców grafiki użytkowej dla młodszych odbiorców, jest autorką m.in. kanonicznych ilustracji do ,,Alicji w krainie czarów'', ,,Pinokia'', ,,Tomcia Palucha'' czy ,,Lokomotywy''. Wydana przez ,,Książkę i Wiedzę'' w 1971 r. ,,Ręka umarłych'' zajmuje więc w jej twórczości szczególne miejsce. Skądinąd jest wydawnictwem wartym analizy pod kątem kontekstu Marca 1968: w książce nie jest eksponowany kontekst żydowskich ofiar w obrazach oświęcimskiego obozu, mimo że nie ma wątpliwości, że co najmniej część portretowanych przez Zarębińską-Broniewską osób ma żydowskie korzenie.

Przemysław Kaniecki