Bilet skarbowy - 100 złotych polskich

Bilety skarbowe o nominale 100 złotych polskich z okresu insurekcji kościuszkowskiej wprowadzono do obiegu wraz z innymi nominałami pierwszej serii, to jest 16 sierpnia 1794 roku. Pełniły rolę środka płatniczego do końca powstania, do 6 listopada tego roku. Łączny nakład biletów o tej wartości wyniósł 19 300 sztuk. Stanowiły zatem niecały 1 procent ogólnej produkcji biletów skarbowych, jednak ich wartość nominalna – aż 18 procent. W przeciwieństwie do niższych nominałów bilety stuzłotowe – podobnie jak pięciuset- i tysiączłotowe – drukowano na nieco grubszym papierze, choć pochodził z tych samych wytwórni zlokalizowanych na terenie Holandii i dzisiejszej Belgii. Jedyną różnicą jest to, że na papierze pochodzącym z wytwórni J HONIG&ZOONEN znak wodny przedstawiający herb oraz inskrypcja z nazwą papierni są większe niż na papierach tej samej firmy, których użyto do druku biletów 5, 10, 25 i 50 złotych. Najprawdopodobniej do wydrukowania biletów skarbowych wszystkich nominałów pierwszej serii nie zamawiano specjalnych dostaw papieru, lecz doraźnie wykorzystano zapasy zgromadzone w Warszawie w zupełnie innym celu.

Bilety stuzłotowe drukowano na papierze barwionym na czerwono z różowym odcieniem. Wszystkie elementy graficzne – herby Polski i Litwy oraz symbole rewolucyjne i tekst na biletach – drukowano techniką miedziorytniczą, natomiast ozdobne obramowanie nanoszono techniką drzeworytniczą.

Prezentowany egzemplarz oznaczono numerem 3951. Został wycięty ręcznie z oprawionego bloku, przy czym zrobiono to wyjątkowo starannie, w związku z czym przy stałej szerokości także długość biletu jest porównywalna na obu bokach. Posiada on wszystkie zabezpieczenia biletów skarbowych, to jest: specyficzny kolor użytego papieru, indywidualny numer, chemicznie wybarwiony papier wokół liter B i S będących skrótem od słów Bilet Skarbowy, odcisk intencjonalnie obłamanego suchego stempla z napisem „Dyrekcja Biletów Skarbowych”, odmienny wzór ozdobnej ramki z dominującym motywem trójkąta oraz podpisy komisarzy – w tym przypadku J. Gaczkowskiego, J. Kleka i A. Michałowskiego. Zarówno numer biletu, jak i podpisy nanoszono ręcznie przy użyciu atramentu. Być może dodatkowym elementem zabezpieczającym było zastosowanie w przypadku podpisów atramentu w trzech kolorach: czerwonym, czarnym i brązowym.

Leszek Poniewozik