Matryca do druku bonów o nominale 25 fenigów

Zainteresowanie kolekcjonerów pieniądzem zastępczym doprowadziło w Niemczech do powstania firm handlujących bonami oraz drukarń produkujących pod gusta zbieraczy, a nie rzeczywiste potrzeby rynkowe. Lata 1921–1922, nazwano nawet okresem bonów seryjnych (Serienscheine), od wydawanych seriami egzemplarzy o identycznym rysunku, różniących się jedynie nominałami, kolorami lub opowiadających na poszczególnych egzemplarzach kolejne fragmenty tej samej historii. Bony te niemal nigdy nie wchodziły do rzeczywistego obiegu. Drukowano je jedynie na potrzeby handlu, a zyski trafiały do kas emitentów i sprzedawców.

W produkcję kolekcjonerską włączył się również magistrat Szczecina, choć oficjalnie drukował pieniądze zastępcze jako zaopatrzenie rynku w drobne nominały z racji niewydolności Banku Rzeszy. Władze miasta musiały jednak wycofać bony, po decyzji pruskiego ministra handlu i przemysłu, ponieważ emitowane były bez stosownego zezwolenia. W sumie w latach 1921–1922 Szczecin wydał cztery serie kolekcjonerskie.

Prezentowana matryca powstała w 1921 roku do druku awersów trzeciej z nich, tzw. serii portowej, która na rewersach przedstawiała panoramę Szczecina z urządzeniami przeładunkowymi i stocznią. Chcąc zminimalizować koszty wykorzystano stare płyty, z których usunięto informacje o dacie wydania i ważności bonu oraz ostrzeżenia o karze za naśladownictwo. Na nowe bony uaktualnione daty, odpowiednio 1 stycznia i 1 lipca 1922 roku, nanoszono za pomocą innej matrycy. Zasłonięcie zaś, za pomocą kolejnej formy drukowej, paska z informacją o zasadach wykupu oraz rezygnacja z ostrzeżeń o penalizacji naśladownictw wyglądają na świadome działania magistratu. W przypadku kolejnego sporu z administracją rządową można bowiem było udowodnić, że bony wydano jedynie w celach kolekcjonerskich.

Mieszko Pawłowski